Haagse fracties PvdE en PVV schitteren in afwezigheid

Bij de 92 gewone commissiedebatten was de PvdE 72 maal afwezig. De PVV ontbrak 64 keer. Stuitend, vindt John Bijl. ‘De ongeschreven regel is simpel: je bent er. Punt.’

Deelnemen aan het politieke debat is de belangrijkste taak van een raadslid, stelt Bijl.

Volgens Bijl is deelname aan de vergadering niet facultatief bedoeld. ‘We kiezen een volksvertegenwoordiging om politieke afwegingen zo veel mogelijk in het openbaar te maken. Als democraat gaat het dan knagen als gekozen politici vaak afwezig zijn.’

‘Stuitende onjuistheden en flinterdunne argumenten.’ Het plan om de nieuw te benoemen Haagse burgemeester via een referendum te kiezen klopt van geen kant. Oud-Kamerlid Niesco Dubbelboer deed die opriep in een open brief naar de Haagse gemeenteraad.

‘Het voorstel is onwettig,’ zegt John Bijl tegen Binnenalnds Bestuur.

‘Je bent eigenlijk verplicht om je bekend te maken als je burgemeester wilt worden. Het mag van de Gemeentewet onbekend blijven. Ik krijg daar een ongemakkelijk gevoel bij. Je maakt geen kans als je niet aan het referendum meedoet. Dat staat haaks op de intentie van de Gemeentewet.’

Sowieso vraagt Bijl zich af of Den Haag wel op deze manier een burgemeester moet zoeken. De Haagse politiek is al onrustig; een burgemeester met een eigen kiezersmandaat én een politiek lege portefeuille gaat daar niet aan bij dragen, denkt Bijl.

‘De invloed van de burgemeester op de dagelijkse politieke besluitvorming is bitter weinig. De raad neemt besluiten. De burger naar de post geleiden die minder invloed op het gemeentebestuur heeft, is niet de manier om ze erbij te betrekken. Als je dat wilt, zou je ze meer inbreng in de raad moeten geven.’

Wethouder Jacob van der Heide van Hoogeveen heeft dit jaar een wel zeer in het oog springende prognosebrief gepresenteerd. Hij meldde vorige week aan raad en pers dat Hoogeveen over 2019 maar liefst 5 miljoen euro tekort gaat komen. Concreet betekent dit dat de raad van Hoogeveen over 2019 dit miljoenentekort moet gaan bijleggen.

Over 2020 verwacht Hoogeveen volgens de gewijzigde begroting ook al een tekort: 1 miljoen euro. Dat geld moet ergens vandaan komen en daarom heeft het college een drastische maatregel aangekondigd. Hoogeveen stopt domweg met geld uitgeven dat niet al verplicht was. Op die manier hoopt de wethouder 8 miljoen euro te besparen (5 + 1 miljoen, plus 2 miljoen omdat de gemeente eigenlijk geen tegenvallers meer kan opvangen). Naar verwachting worden vacatures dus niet meer ingevuld, onderhoud van wegen niet meer gedaan, sportvelden niet vervangen.

Zo’n belabberde situatie komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. Heel 2019 is Hoogeveen bezig geweest met het vinden van besparingen. Het besef is doorgedrongen dat de gemeente telkens opnieuw meer uitgaf dan zij binnen kreeg. De grilligheid van de rijksfinanciën, die zeker op het gebied van het sociaal domein neigt naar onbetrouwbaarheid, helpt daar natuurlijk niet bij. Gemeenten zijn immers voor het overgrote deel van hun inkomsten afhankelijk van het Rijk. Ook in Hoogeveen zelf doet men water bij de wijn. Zo werd een geplande ijsbaan met zwembad geschrapt.

Toch vertoont het meerjarenbeeld van Hoogeveen vanaf 2021 zwarte cijfers. En dat is ook waarom Hoogeveen niet door de provincie onder preventief toezicht is geplaatst. De tegenvallers, hoewel fors, kunnen dus met eenmalig geld worden opgevangen. Die te besparen 8 miljoen staat gelijk aan ongeveer 5 procent van de totale lasten van Hoogeveen in 2020 (157 miljoen euro). Dat is alleszins overzichtelijk. En daar beginnen dan ook de vragen.

Waarom een totale uitgavenstop? Waarom maken raad en college van Hoogeveen samen niet een paar stevige keuzes om die 5 procent te besparen? En waarom kijken raad en college niet naar de reserves als eenmalig geld voldoende is? Hoogeveen heeft per einde 2020 in totaal 14 miljoen in reserve staan. Weliswaar zijn die reserves aangelegd met een bepaald doel, maar bij zo’n dringende situatie zou je verwachten dat dan ook een gesprek mogelijk is over die doelen. Neem bijvoorbeeld het geschrapte zwembad: daarvoor staat de komende vier jaar gewoon 1 miljoen euro onaangeroerd in reserve. Hetzelfde geldt voor de geschrapte kunstijsbaan (1,9 miljoen in reserve). Of de reserve ‘kapitaallasten Stadscentrum’ van 6,9 miljoen. Daar zit genoeg in voor nog 38 jaar aflossen en rente betalen. Maar je zou er ook voor kunnen kiezen om een deel van dat geld nu in te zetten en later weer beschikbaar te maken. Jaar 30 tot en met 38 bijvoorbeeld.

Je kunt natuurlijk al je spelers op de doellijn zetten. Dan komt er geen bal meer door, maar op voetbal lijkt het dan niet meer. Laat staan dat je de pot wint. Mijn tip aan de raad van Hoogeveen: speel het spel met elkaar en fiks die 5 procent. Het is te doen en het is uw werk.

Michiel van der Eng is senior trainer en specialist gemeentefinanciën bij het Periklesinstituut. Maandelijks schrijft hij de column #hetgaatnietovergeld voor Binnenlands Bestuur. Deze column verscheen daar op 10 februari 2020.

Voor heel wat veiligheidsvraagstukken wordt er naar de burgemeester gekeken. En bij incidenten is hij na de hulpdiensten vaak als eerste ter plaatse. Maar wat kan de burgmeester doen? ‘Hij krijgt veel verantwoordelijkheid voor het oplossen van criminaliteit, terwijl er geen middelen tegenover staan,’ legt John Bijl uit in De Stentor.

De krant maakt een rondgang bij burgemeesters en hun adviseurs over de mogelijkheden om de openbare orde en veiligheid te bewaren. ‘De burgmeeester moet altijd naar de minister om meer politiecapaciteit te vragen, mag dat niet zelf beslissen,’ zegt Bijl. ‘De burgemeester is de spin in het web van het gemeentebestuur en de politie. Wat je als burgemeester moet doen, is heel duidelijk maken waar de focus ligt en wat er in de samenleving speelt.’

‘De Brielse raad welbewust stukken over de bestuurlijke toekomst achtergehouden voor de raadsvergadering,’ concludeert Bijl. ‘Daarmee overtrad de gemeenteraad van Brielle de fatsoensregels voor de openbaarheid van bestuur, het eigen Reglement van Orde én de Gemeentewet.’

Bij de raadsvergadering deze week besprak de raad een uitgebreid rapport met daarin verschillende scenario’s voor de bestuurlijke toekomst van Brielle. De gemeenteraad nam het advies te kiezen voor een herindeling met Hellevoetsluis en Nissewaard uit het rapport over.

Voor de publieke tribune was dat een verrassing. Het rapport stond niet op de agenda. pas bij de aanvang van de raadsvergadering werd het rapport openbaar gemaakt. Lokale verslaggevers ontvingen het rapport om 16:15 uur ‘onder embargo’ via mail, iets minder dan drie uur voor de vergadering dus. ‘Terwijl de Gemeentewet met artikel 19 toch echt verplicht de agenda en de stukken bij de oproep van de vergadering bekend te maken,’ zegt Bijl.